مقدمه
با توجه به اینکه یکی از مشکلات رایج امروزه در بین کودکان ، نوجوانان و همچنین جوانان محصل نداشتن انگیزه و علاقه ی لازم برای فهم ریاضیات و کاربرد آن در زندگی می باشد؛ بر این اصل آمدیم تا تحقیقاتی پیرامون این مبحث انجام داده که بتوانیم این معضل را از روند صعودی به نزولی کاهش دهیم چرا که اگر در صدد ریشه کن شدن این خطر نباشیم در آینده ای نه چندان دور شاهد ضعف صنعت کشور خواهیم شد . برای روشن تر شدن این مبحث همانظور که در مدارس مشاهده می کنیم دانش آموزان علاقه ی فراوانی به ساعت ورزش ، هنر و فعالیت های این چنینی دارند و نیمی از علاقه ی انها به سمت و سوی دروس خواندنی می باشد و فقط در صد کمی از این انگیزه، آن هم در اندکی از دانش اموزان به درس ریاضی اختصاص می یابد . کمتر دیده می شود که دانش آموزان به طور داوطلبانه مشتاق ساعت ریاضی باشند . حال سوال این است. چرا دانش آموزان به ریاضیات علاقه ندارند؟ برای پاسخ بهتر است به سوالات زیر توجه کنید:
1- برای رفع گرسنگی در زندگی چه می کنید؟
2- برای در مان بیماری به کجا مراجعه می کنید؟
3- برای رفع کسالت و خستگی های روزمره چه فعالیتی انجام می دهید؟
4- هنگامی که می خواهید فرزندتان با محیط های گوناگون و زندگی گذشتگان آشنا شود چه می کنید؟
5- برای دیدن آثار تاریخی به کجا می روید ؟
و سوالات این چنین را بررسی کنید و به آنها پاسخ دهید . قطعا فرزند شما برای انجام هر کدام از این موارد نیاز به زمان دارد او برای غذا خوردن ، ورزش کردن، مشاهده کردن وتفریح نیاز به برنامه ریزی دارد آیا تا به حال در صدد این بر آمده اید که همانند سوالات فوق ، برای کاربرد ریاضی در زندگی سوالی مطرح کنید و به دنبال پاسخ و ایجاد انگیزه در فرزند خود باشید ؟ بهتر است بدانیم شروع علاقمند سازی به ریاضی فقط در مدارس، خانه ی ریاضیات و دانشگاه ها نیست ؛ بلکه باید از همان ابتدای کودکی و با کمک والدین علاقه در فرزند ایجاد شود و در مدارس توسعه یابد.
بیان چند راهکار در این زمینه:
بخش اول :از مهارت های خانه داری استفاده کنید.
1-مثلا اگر آشپز ماهری هستید به کودک خود بگویید که باهم بیسکویت هایی درست کنیم که هم چهارگوش است، هم گردی و هم سه گوش…. این عمل هم سرگرم کننده و هم جذاب است و هم جنبه آموزشی دارد.
لازم نیست در همان ابتدا اسامی اشکال هندسی را کودک شما بداند. فقط کافیست فرق بین اشکال گرد، سه گوش و چهار گوش را بداند.
2-سوالات ارزیابی بپرسید.
سوالاتی بپرسید که ذهن کودک شما را به برآورد و ارزیابی از آن سوال وا دارد. به عنوان مثال می توانید این سوال را از کودک خود بپرسید که چقدر آب، این شیشه را پر می کند؟ اجازه دهید فرزند شما در برآورد خود دست و پا بگیرد. بعد شما می توانید با انجام آزمایش حدسیات کودک خود را برآورد کنید و به او نشان دهید چقدر توانسته ارزیابی درستی داشته باشد. برای کودکان کوچکتر بهتر است برای نشان حجم مایعات از فنجان استفاده کنید.
بخش دوم: تمرین ریاضی
1-شماره ها را روی کاغذ یادداشت کنید.
می توانید بر روی یک برگه شماره از 1 تا 5 را بصورت کمرنگ یادداشت کنید و از کودک خود بخواهید به تقلید از خود شما آنها را پررنگ کند. شما می توانید روش های لمسی بیشتری را امتحان کنید. همانند رسم اعداد در شن یا ماسه
2-با روش نقطه کار کنید
این روش،روش نقاشی نقاط زیر اعداد است که باعث میشود که کودک مشکلات جمع و تفریق را حل کند.
اگر مشکل سه و پنج باشد، فرزند شما سه نقطه را در یک گروه و پنج نقطه را در گروه دیگر قرار می دهد. سپس کودک تمام نقاط را برای پاسخ گویی شمارش می کند. اگر کودک شما عمل جمع و تفریق را در مدرسه آموزش دیده منتها در آن ضعیف است می توانید به این صورت به او این عمل را یاد بدهید:
ابتدا برگه ای مقابلش گذاشته، از او بخواهید از یک تا 10 عدد را روی کاغذ بنویسد.
سپس زیر هر عدد، به تعداد نقطه نقاشی کند. مثلا زیر عدد یک، یک نقطه بکشد و زیر عدد دو، دو نقطه، زیر عدد سه، سه نقطه و الی آخر….
سپس از او بپرسید اگر من یک نقطه از زیر عدد دو بردارم و زیر عدد یک اضافه کنم چند تا نقطه از زیر عدد دو کم می شود و به عدد یک اضافه می شود؟ با این روش شما بطور همزمان هم مفهوم جمع را آموزش می دهید و هم مفهوم تفریق.
حتی شما می توانید از کودکتان بخواهید با انگشتان دست خود اضافه یا تفریق را نشان دهد.
از روش حفظ کردن مفهومی استفاده کنید.3
تمرکز روی درک مفاهیم این کمک را به کودک خواهد کرد که ریاضی را بهتر یاد بگیرند.
حفظ کردن مفهومی برخی از مطالب به همراه یادآوری آن ها، فهم ریاضی را سریعتر می کند. مثلا حفظ کردن فرمول ها یا جدول ضرب… اینکار باعث می شود برای حل هر مسئله نیازی به پیدا کردن فرمول مورد نظر یا … نداشته باشید.
شما می توانید برای حفظ کردن از جداول زمان استفاده کنید. مثلا استفاده از فلش کارت ها
بخش سوم: استفاده از ابزارهای مختلف
1-بازی با اسباب بازی های ساختمانی
اسباب بازی های لگو و پازل و … کمک زیادی به کودک شما برای درک ابعاد و روابط فضایی میکند. علاوه بر این، این اسباب بازی ها در ایجاد ایده های بزرگتر و پیچیده تر در ذهن کودک، کمک می کند.
2-اریگامی را امتحان کنید
یکی دیگر از راه های عالی برای جذب بچه های خود در بعضی از هندسه های لمسی، آموزش اریگامی ها است.
3-یادگیری موسیقی
بچه های که موسیقی را یاد می گیرند، در ریاضی بهترند. مهارت های شمارش اولیه برای انجام کار در موسیقی مورد نیاز است. در ضمن تفکر خلاقانه ای که کودک در ساخت موسیقی دارد رابطه قوی با تفکر مورد نیاز برای ریاضی دارد.
4-بازی فروشنده و مشتری
بهترین بازی برای آموزش حساب و کتاب کردن یا بقولی خرید و فروش بازی فروشنده و مشتری است.
در این بازی بهتر است اول شما فروشنده شوید و فرزندتان مشتری، میزی تهیه کنید روی آن چند قلم جنس بچینید.
انتخاب را به فرزندتان بگذارید که چه چیزی را برای فروش انتخاب کنید. از کودک خود بخواهید که وارد مغازه شده و جنسی انتخاب کرده و قیمت را بپرسد. حتی پولی به او بدهید تا وقتی خواست چیزی بخرد پولش را پرداخت کند. در صورت موفقیت و برای تشویق فرزند خود می توانید بعد از پایان بازی، با همان پول بستنی خریده و لحظات شادی را با هم تجربه کنید.
بخش چهارم: کار با بچه های بزرگتر یا نوجوان
1-اجازه دهید خودشان به تنهایی مسئله را حل کنند.
مسئله ذهن فرزند شما را درگیر خود کرده است، شاید وسوسه شوید که کمکش کنید. اما اینکار رو انجام ندهید. اجازه دهید فرزند شما از طریق آزمون و خطا و بررسی راه های مختلف به جواب برسد. این کار ذهن فرزند شما را برای درک مفاهیم ریاضی آماده می کند. تنها کاری که شما می توانید انجام دهید تشویق آنها است تا بتوانند بطور مستقل فکر کنند.
2-ترکیب ریاضی با سایر رشته ها
برای بعضی از کودکان یا نوجوانان ریاضی بخودی خود هیجان انگیز و سرگم کننده نمی باشد. شما می توانید آن را در رشته های دیگر ترکیب کنید تا جالب تر شود. مثلا شما می توانید ریاضیات را با تاریخ ترکیب کنید، از جمله می دانید که چه میزان از جمعیت توسط یک طاعون پاک شده است.
3-به آنها برای حل یک مسئله رویکردهای مختلف را آموزش دهید.
سعی کنید ذهن فرزند خود را چند جهتی کنید. برای حل یک مسئله کمکش کنید تا راه های مختلف را بررسی کند. فقط برای حل آن، به یک راه حل اکتفا نکند. داشتن رویکرد های مختلف به فرزند شما می کند که بتوانند با مشکلات پیچیده تر مقابله کرده و از پس حل آنها برآیند.
4-وقتی آنها در حال مبارزه هستند آنها را تشویق کنید.
خیلی مهم است که فرزند شما در مورد وضعیت ریاضی خود چگونه فکر می کند. اگر آنها به این نتیجه برسند که به ریاضی علاقه مند نیستند ریاضیات برای آنها سخت تر می شود. در شکل گیری این ذهنیت شما نقش مهمی دارید. به آنها بگویید که هر کس می تواند از پس ریاضی برآید منتها ممکن است برای یادگیری آن، لازم باشد شما بیشتر تمرین کنید.
به عنوان مثال، می توان گفت، من می دانم که ریاضی سخت است، اما بدان معنی است که شما فقط باید در آن کمی سخت تر کار انجام دهید. هر کس می تواند یک فرد علاقه مند به ریاضی باشد و در نهایت آن را کشف کند.
به امیدی روزی که همه ی دانش آموزان ایرانمان به ریاضیات علاقه مند باشند.
با تشکر
تهیه کننده: فرزانه کمالی، معلم پایه چهارم
تاییدکننده: فاطمه دباغیان، معاونت